HISTORIA
http://www.zyrardow.pl/historia
Początek miastu dała fabryka lniarska, która powstała na terenie dzisiejszego Żyrardowa w 1829 roku. Była to jedna z największych i najnowocześniejszych fabryk lniarskich w ówczesnej Europie. Żyrardów zawdzięcza swą nazwę pierwszemu dyrektorowi technicznemu fabryki, Philipowi de Girard. Był on m. in. wynalazcą maszyny do mechanicznego przędzenia lnu. W roku 1916 Żyrardów otrzymał prawa miejskie.
Po przejęciu fabryki w drugiej połowie XIX w. przez dwóch niemieckich przemysłowców: Karola Dittricha i Karola Hielle została ona rozbudowana, a wraz z nią osada fabryczna.
http://www.zyrardow.pl/mapa,starowka
17. Kościół p.w. Wniebowstąpienia Pańskiego - neogotyk, ukończony w 1898 r., pierwotnie otoczony cmentarzem, wybudowany dla parafii ewangielicko-augsburskiej wg projektu arch. Lossnera, dziś parafia rzymsko-katolicka.
18. Kaplica - obecnie kaplica parafii ewangelicko-augsburskiej
Kościół Ewangelicko-Augsburski, Parafia Żyrardów
http://wiem.onet.pl/wiem/00e91d.html
http://www.luteranie.pl/www/diecezje/warszawska/zyrardow.htm
PROJEKTY BADAWCZE
http://www.dhi.waw.pl/bulletin1/bp1_12.htm
Jürgen Hensel
Zbór radomski i lubelski Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Królestwie Polskim. Studia z dziejów Kościoła protestanckiego.
Kościół Ewangelicko-Augsburski w Królestwie Polskim (K.E.-A.) w latach 1815–1915 był w warunkach diaspory rodzajem kościoła krajowego z prawosławnym carem rosyjskim jako głową kościoła (summus episcopus).
Obok niewielkiej grupy polskojęzycznych wiernych – potomków polskich protestantów z okresu reformacji – wyznawcy K.E.-A. pochodzili z XVIII/XIX wiecznej fali osadnictwa na wschodzie, przede wszystkim z okresu po roku 1815. Od schyłku XVIII w. do połowy XIX stulecia przybywali do Polski centralnej jako chłopscy osadnicy („koloniści”) i/albo wykwalifikowani rzemieślnicy, emigranci z państw niemieckich w ucieczce przed prześladowaniami religijnymi i w poszukiwaniu zatrudnienia. Do roku 1806 odbywało się to w ramach pruskiej kolonizacji, a później wyłącznie z państwowej albo prywatnej inicjatywy strony polskiej.
Protestanci we wszystkich dziesięciu guberniach Królestwa mieszkali przeważnie na wsi. W wypadku Niemców była to sytuacja powszechna. Wśród Polaków przeważała – poza gubernią suwalską i łomżyńską – protestancka ludność miejska.
Projekt uwzględnia fakt, że typowy zbór K.E.-A. obejmował niewielki polski rdzeń miejski i zdecydowanie większą niemiecką peryferię wiejską. Decydujące dla wyboru wymienionych w tytule zborów było odnalezienie i możliwość korzystania z dwóch nieznanych polskojęzycznych kronik parafialnych (Radom 1826–1938; Lublin 1888–1938). Dalszy materiał źródłowy znajduje się w polskich i rosyjskich archiwach oraz w dotąd niewykorzystanych czasopismach.
Na przełomie XIX i XX wieku na 420 000 protestantów w Królestwie (4,5% ogółu ludności) 415 000 przypadało na luteranów (31 500 = 7,6% Polaków) i 5000 na wyznawców Kościoła reformowanego (1 100 = 21 % Polaków – dane liczbowe i pochodzenie narodowe na podstawie spisu ludności z 1897 r.) Tak więc było tak samo mało niemieckich katolików (30 000) jak polskich protestantów (32 500). Ta relacja spowodowała powstanie w potocznej świadomości synonimów Polak = Katolik względnie Niemiec = Ewangelik i przyczyniła się do sytuacji, w której w większości polska badz skłaniająca się ku polskości zwierzchność kościelna sądziła, że dla udowodnienia prawa do egzystencji kościoła luterańskiego konieczne jest wyraźne określenie postawy narodowej.
Polscy i niemieccy historycy oraz mężowie Kościoła, którzy wypowiadali się na temat K.E.-A. zgrzeszyli, przeceniając historię polityczną i jej ogólne znaczenie. Dlatego też oba studia regionalne planowane są jako przyczynki do dziejów kościoła rozumianych w kategoriach historii społecznej.
18-04-2004
26-03-2004
