St. strz. pchor. Antoni Wajszczuk "Toni"

Antoni Wajszczuk (083) 1924 - 1944

Antoni ps. "Toni" zginął w czasie walki o budynek Departamentu Kawalerii Ministerstwa Spraw Wojskowych przy ul Marszałkowskiej 24/26 - 1 lub 3 VIII 1944

Poniżej - wyjątki tekstu i reprodukcje zdjęć z publikacji: "135 Pluton AK VII Zgrupowania "Ruczaj" i jego kadeckie korzenie". Zebrał i opracował Andrzej Dlawichowski. Wydawnictwo Doroty Karaszewskiej, Warszawa 1994 (ISBN 83-86020-05-9).

Notatka prasowa z "Życia Warszawy" nr 344 z dnia 15 XII 1946 r. dotycząca pogrzebu
żołnierzy 135 Plutonu

 

Książka ta opisuje losy żołnierzy 135 Plutonu VII Zgrupowania "Ruczaj" Armii Krajowej. Pluton ten wywodził się z Batalionu Kadeckiego, dzieje którego znajdzie również Czytelnik w tej książce. Losy 135 Plutonu po włączeniu do VII Zgrupowania przedstawione są na tle działań całego Zgrupowania, a w szczególności kompanii "Habdank". (str. 56) W połowie 1942 r. do plutonu "Lecha" zostali przyjęci: Maciej Górzechowski ps. "Alek", Bogdan Jaworski ps. "Pip", Jerzy Kielgrzymski ps. "Antoś" i Antoni Wajszczuk ps. "Toni". We wrześniu 1942 r. do tego samego plutonu "Lubicz" wciągnął swego szkolnego kolegę i przyjaciela Zdzisława Sliwińskiego ps. "Paweł", "Witold", który został włączony do sekcji "Michała".

kliknij na zdjęcia aby powiększyć

Po lewej - Sytuacja budynku Departamentu Kawalerii i droga natarcia 135 Plutonu w dniu 1 VIII 1944. Po prawej - Drogi ocalenia z płonącego budynku Departamentu Kawalerii żołnierzy 135 Plutonu
Po lewej - Dom o podwójnej numeracji ul. Marszałkowska 19 i Oleandrów 1. Całe I piętro nad sklepami to mieszkanie "Witolda" i lokal wyczekiwania 135 Plutonu przed godz. "W". Po prawej - Dom przy ul. Marszałkowskiej 31, przez którego bramę w nocy 3/4 VIII 1944 r. przeniesiono ciężko rannych i wycofali się lekko ranni i zdrowi żołnierze 135 Plutonu
Po lewej - Gmach Departamentu Kawalerii Ministerstwa Spraw Wojskowych - stan przedwojenny - zdobycie go było zadaniem 135 plutonu. Po prawej - Gmach Departamentu Kawalerii po walkach i pożarze. Zdjęcie z 1945 r.

 

(str. 202) W wyniku starań rodziców i opiekunów żołnierzy 135 Plutonu (również rodziców "Witolda") 14 XII 1946 r. odbył się uroczysty pogrzeb szczątków spalonych zwłok poległych żołnierzy w walce o budynek Departamentu Kawalerii. Bardzo trudne warunki materialne warszawiaków, którzy stracili dorobek całego życia, zmusiły rodziny do zwrócenia się o pomoc w organizacji pogrzebu do Związku Uczestników Walki Zbrojnej o Niepodległość i Demokrację. Stąd w notatkach prasowych znalazło się stwierdzenie, że pogrzeb odbył się "staraniem Wojewódzkiego Zarządu Związku Uczestników Walki Zbrojnej o Niepodległość i Demokrację". Szczątki poległych zostały zebrane w 1945 r. przez polskich żołnierzy z budynku i pochowane prowizorycznie przed budynkiem Departamentu Kawalerii. 14 XII 1946 r. prowizoryczną mogiłę odkryto i szczątki poległych złożono do trzech trumien. W kościele Najświętszego Zbawiciela została odprawiona Msza św. Żałobna, po której przewieziono trumny na Cmentarz Wojskowy na Powązkach. Od bramy cmentarza przeszedł kondukt pogrzebowy w asyście kompanii honorowej do przygotowanej mogiły. Nad grobem wygłoszono przemówienie, ociemniały mjr Wrzosek wręczył rodzinom nadane poległym pośmiertnie Medale za Warszawę 1939-1945. Kompania wojska oddała salwę honorową. Staraniem siedmiu rodzin w 1957 r. ufundowano i położono na ziemnym grobie płytę i wyryto na niej nazwiska siedmiu poległych. W środkowej jej części wyryto krzyż i napis: "Grób 30 żołnierzy AK 135 Plutonu "Bicza" 3 Komp. 7-go Zgrupowania "Ruczaj" spalonych w gmachu Ministerstwa Spraw Wojskowych ul. Marszałkowska 24/26 w dniu 3 sierpnia 1944 roku". Ponadto u dołu środkowej części napis "Poległym chwała - Żywym otucha".  Grób ten staraniem Zarządu Środowiska Żołnierzy Batalionu "Ruczaj" w 1993 r. odnowiono i uzupełniono trzema nazwiskami poległych. Od wielu lat w każdą rocznicę wybuchu Powstania przy tej mogile odbywa się uroczysta zbiórka żołnierzy ze sztandarem Batalionu "Ruczaj". Składane są kwiaty, zapalane znicze i odmawiane głośno modlitwy za poległych. Batalion "Ruczaj" w przeciwieństwie do szeregu innych zgrupowań powstańczych nie ma osobnej kwatery na cmentarzu. Pojedyncze groby żołnierzy Batalionu rozrzucone są po całym cmentarzu wojskowym i kilku innych cmentarzach. Grób żołnierzy 135 Plutonu jest największym spośród "ruczajowskich" mogił i dlatego przy nim odbywają się uroczystości rocznicowe.

Zbiorowy grób poległych żołnierzy 135 Plutonu na cmentarzu wojskowym na Powązkach

Powązki - Cmentarz Wojskowy (zobacz - Kwatera A-27)

Zbiorowy grób żołnierzy 135 plutonu

Fragment napisu nagrobnego

Kwiaty i szarfa na grobie

 
Zobacz Gałąź Drzewa

Zobacz również: Muzeum Powstania Warszawskiego Krasnostawianie w Powstaniu Warszawskim Galeria zdjęć