Nazwiska podobne

17 kwietnia 2003 r.
W trakcie budowy naszego Drzewa kontaktowały się (i nadal się kontaktują) z nami różne osoby, zapytując o możliwość powiązań rodzinnych miedzy tymi (ich i naszym) podobnymi do siebie nazwiskami. Nie mamy odpowiedzi na te pytania. Natomiast nasze dotychczasowe badania udokumentowały pojedyncze przypadki oczywistej zamiany odmian nazwiska [np. (0234) Franciszek.htm, (0659) Aleksander.htm, lub (0748) Stefan] - zazwyczaj obydwa występujące w tej samej okolicy. Za zgoda tych osób zdecydowaliśmy się zachować przesłane nam informacje w formie gałęzi Drzewa (zobacz listę poniżej - będzie ona rozbudowywana w miarę napływu nowych informacji).
Dane dotyczące "nazwisk podobnych" wygenerowane na podstawie informacji zaczerpniętych z systemu PESEL (http://www.herby.com.pl/herby/indexslo.html) pozwalają na zorientowanie się w częstości występowania odmian nazwiska i ich rozrzucie na terenie Polski z uwzględnieniem podziału geograficznego wg województw (układ 49 województw sprzed 1998). (http://www.wajszczuk.v.pl/polski/slownik.htm).

Wyszukiwarki innych nazwisk i ich rozmieszczenia w Polsce:

Nazwiska obecnie występujące w Polsce na podstawie danych z systemu PESEL

Generator mapy występowania nazwisk w Polsce na podstawie powyższej wyszukiwarki

Waszczuk
1.
Żebry - Laskowiec (par. Nur n/Bugiem)
zobacz drzewo
2.
Kobyłka k/Warszawy
Stanisław WASZCZUK [0256] - (slawekjaniak@poczta.onet.pl)
zobacz drzewo
3.
Gryfice, Siemiatycze
Ewa Naganowicz-(Waszczuk) - (ewanag@go2.pl)
brak
4.
Argentyna
Paul Damian Waszczuk - (pdamianw@hotmail.com)
zobacz drzewo
5.
Warszawa, Zaleś k/Sokołowa Podlaskiego
Krzysztof Waszczuk (kwaszczuk@wp.pl)
zobacz drzewo
zobacz również mapkę
Wajczuk
1.
Argentyna
zobacz drzewo
zobacz również - historia
zobacz również - Teodor
Wajszczyk
1.
Ostrowiec Świętokrzyski
Anna (WAJSZCZYK) Tobiasz - (ankasolo@poczta.onet.pl)
brak

1 grudnia 2003 r.
Jak wspomnieliśmy powyżej, od czasu do czasu spotykamy się z zapytaniami, czy wiemy coś na temat pokrewieństwa miedzy naszym nazwiskiem WAJSZCZUK, a innymi podobnymi, z których najliczniejszym na terenie Polski jest nazwisko WASZCZUK (http://www.wajszczuk.v.pl/polski/slownik.htm). Otóż nadal nic nie wiemy na ten temat, ale sami jesteśmy ciekawi, i ciągle nadchodzące listy zachęciły nas do spojrzenia w bardzo ograniczonym zakresie, na dostępne nam materiały. Poniżej przedstawiamy tabele nazwisk podobnych (pokrewnych?) sporządzona przez nas na podstawie materiałów opublikowanych pod redakcja Prof. Kazimierza Rymuta ("Słownik nazwisk współcześnie w Polsce używanych" - http://www.herby.com.pl/herby/indexslo.html) w oparciu o dane pobrane z systemu PESEL. Nazwiska zostały zgrupowane na podstawie podobieństwa ich "trzonów".

Grupa - Waj..., Woj...		Grupa - Wasz..., Wosz...		Grupa Wajczuk, Wojczuk, Wojszyk
Nazwisko	Ogólna Liczba	Nazwisko	Ogólna Liczba	Nazwisko	Ogólna Liczba
Wajszczuk	339 (2)*	Waszczuk	2720 (398)*	Wajczuk**	0 (6)*
Wajszczak	261	Waszczak	486	Wojczuk	575 (141)*
Wajszczyk	260	Waszczyk	744	Wojszyk	1
Wajszczykowski	14	Waszczykowski	103
Wojszczak	41	Woszczak	651
Wojszczuk	25	Woszczuk	4
Wojszczyk	203	Woszczyk	1969
Wojszczykowski	1

Tłustym drukiem są zaznaczone nazwiska, dla których sporządziliśmy mapy (poniżej)
* liczby w nawiasach odnoszą się do ilości wyników otrzymanych w poszukiwaniach za pomocą alfabetu "cyrylicy" - zobacz poniżej.
** rodzina pod tym nazwiskiem odnaleziona w Argentynie - początkowe przypuszczenia były takie, że może pochodzą oni z okolic Łukowa na Podlasiu (nazwisko uległo później skróceniu?) - dokumenty wykazały, ze pochodzą oni z Wołynia, teraz Ukraina. Nie znaleźliśmy nazwiska Wajczuk obecnie w Polsce. Logicznym następstwem było poszukiwanie podobnego nazwiska -Wojczuk.
Informacje ze słownika posłużyły również do budowy map (zobacz poniżej) przedstawiających częstość występowania i rozmieszczenie nazwisk na terenie Polski, używając "Skryptu rysującego mapę Polski na podstawie słownika prof. Rymuta" (http://www.genpol.com/ - po otwarciu strony wybierz na niebieskim pasku na gorze strony - "Skrypt Mapa Polski). Wybraliśmy do porównania tylko najliczniej występujące nazwiska (>200 osób) z grupy "Waj..." i "Woj...", jak również bardzo często występujące nazwisko Waszczuk i "nowo odkryte" (i dość często występujące) nazwisko Wojczuk.
Rozmieszczenie nazwiska Wajszczuk i niektórych "pokrewnych" na terenie Polski
(na początku lat 90-tych)


1. Wajszczuk Razem 339 osób w 23 województwach: Najliczniejsze: 1. warszawskie - 65 osób 2. bialskopodlaskie - 63 3. siedleckie - 49 4. zamojskie - 34	2. Waszczuk Razem 2720 osób w 48 województwach: Najliczniejsze: 1. bialskopodlaskie - 664 osoby 2. warszawskie - 286 3. białostockie - 196	3. Wojczuk Razem 575 osób w 27 województwach: Najliczniejsze:1. zamojskie - 187 osób 2. bialskopodlaskie - 83 3. lubelskie - 34

4. Wajszczak Razem 261 osób w 20 województwach Najliczniejsze: 1. płockie - 75 osób 2. warszawskie - 66 3. leszczyńskie - 52	5. Wajszczyk Razem 260 osób w 20 województwach: Najliczniejsze: 1. łódzkie - 92 osoby 2. piotrkowskie - 47 3. warszawskie - 24	6. Wojszczyk Razem 203 osoby w 16 województwach: Najliczniejsze: katowickie - 34 osoby koszalińskie - 27 częstochowskie - 25

0	10	20	30	40	50	60	70	80	90	<


0	60	120	180	240	300	360	420	480	540	<

(Waszczuk)

Porównanie map wykazało, że niektóre z tych nazwisk pojawiają się częściej (a jak w przypadku Wajszczuków - udowodnione lokalizacje gniazd rodzinnych na Podlasiu i Zamojszczyznie) wzdłuż wschodnich rubieży Polski. Przesuniecie się granic po Drugiej Wojnie Światowej teoretycznie mogło rozdzielić te "klany"?
W związku z tym przeprowadziliśmy poszukiwania u naszych wschodnich sąsiadów używając wyszukiwarki "Google" i alfabetu "cyrylicy". I tak, nie znaleźliśmy żadnych Wajszczuków (pojedyncze pozycje dotyczyły wpisów archiwalnych lub uczestnictwa w zjazdach przez osoby nam znane i zamieszkałe w Polsce). Znaleźliśmy tylko kilka wpisów dotyczących Wajczuków (włącznie z rozstrzelanymi przez NKWD), natomiast dość liczne wpisy Wojczukow! Było tez bardzo dużo wpisów Waszczukow, z adresami na Ukrainie i w Rosji (Białorusi nie udało się zidentyfikować).

Chociaż częstość występowania tych nazwisk w Internecie nie może być przyjęta jako "wartość absolutna", prawdopodobnie jednak może być ona uznana, ale tylko w bardzo ograniczonym stopniu, jako wykładnik ich rzeczywistego występowania.

Jakie z powyższych porównań mogą się nasuwać wnioski i przypuszczenia?
Najpierw o naszym nazwisku! Wiemy z dotychczasowych badań, że gniazda Rodziny i nazwiska Wajszczuk znajdują się na Podlasiu i na Zamojszczyźnie. Stara nie udokumentowana legenda rodzinna twierdzi, ze "dwaj bracia przywędrowali tam ze wschodu, po poprzednim zesłaniu na Sybir"? Obecnie nazwisko to wydaje się nie występować na wschód od Bugu.
Chociaż ostatni spis (mapa) wykazuje teraz najliczniejsza obecność Wajszczuków w poprzednim woj. warszawskim i bialskopodlaskim, a woj siedleckie ("gniazdo podlaskie" -Trzebieszów, Łukow i okolice) jest na trzecim miejscu - wynikło to z (dobrze udokumentowanej) naturalnej migracji, częściowo w wyniku ostatniej wojny. (Ta obserwacja może się również odnosić do rozmieszczenia innych nazwisk?).
"Gniazda" pozostałych dwóch najliczniejszych, z grupy tu analizowanych, nazwisk (Waszczuk i Wojczuk) wydają się znajdować wzdłuż Bugu, Waszczuk - bardziej na północ i możliwie z większą częstotliwością na wschód od Bugu. Nazwisko Wojczuk ma tam także swoja reprezentacje, ale jak się wydaje - proporcjonalnie mniej liczna.
Obecność największych koncentracji tych nazwisk na środkowym odcinku wschodnich terenów Polski sugeruje możliwość, że kiedyś dawno, dawno temu mogły powstać z tego samego pnia?
Lokalizacja największych skupisk pozostałych analizowanych nazwisk (Wajszczak, Wajszczyk i Wojszczyk) - na obecnych centralnych lub centralno - południowych terenach Polski - może sugerować ich odrębne pochodzenie (korzenie). Uderza jednak ich duże podobieństwo! Można również postulować z pewną dozą prawdopodobieństwa, że mogły by to być gałęzie, które dawno (np. pod zaborami) "odszczepiły się" od wspólnego pnia.
Nie można tez wykluczyć wpływów migracji i zamian nazwisk pod zaborami, w wyniku różnorodnych języków urzędowych, pisowni i alfabetów. , a zwłaszcza błędów przy transkrypcji nazwisk, (np. występujące czasem podobieństwo pisanego "a" i "o" w starej pisowni polskiej, błędy w transkrypcji polskiego "u" = "у" w alfabecie "cyrylicy", lub zamiany podobnych "sz" i "szcz" (ш i щ) w przepisywaniu z języka rosyjskiego i odwrotnie. Urzędowe używanie pisma "staro-gotyckiego" w pisowni języka niemieckiego nadal mogło komplikować ten problem. Będziemy wdzięczni za opinie specjalistów!
(zobacz również - dla porównania, mapy innych nazwisk podobnych)

Pochodzenie nazwisk - korespondencja i komentarze

Wyjątek z listu od p. Włodzimierza Bieguńskiego (zobacz) z dnia 18 listopada 2005 r."

"Od bardzo dawna zastanawiałem się nad etymologią nazwiska "Wajszczuk" i dwu podobnych - Waszczuk i Wojszczuk.

Etymologia nazwiska "Waszczuk" jest stosunkowa prosta. Pochodzi od imienia Wasyl, poprzez zdrobnienie Wasia. Potomek Wasi - Waśczuk gdzie "ś" pod wpływem "cz" zmieniło się w "sz".

Nazwisko "Wojszczuk" pochodzi chyba od słowiańskiego imienia Wojsław. Od tego imienia pochodzi miejscowość Wojsławice.

Natomiast co do etymologii nazwiska "Wajszczuk" to mogę podać tylko swoje przypuszczenia.

Nazwiska pochodzenia rusińskiego zakończone na -uk akcentowano na ostatniej sylabie. Zatem występujące w nazwisku "O" podlegało tzw. "akaniu" czyli wymawiane było prawie jak "A", Może w parafii katolickiej zapisujący nazwisko ze słuchu wpisał 'A" i tak już dalej poszło.

Może od rzeczownika pospolitego "wajcht" lub "weicht" oznaczającego naczynie do garbowania skór. Obie formy występują współcześnie w Polsce jako nazwiska. Potomków Wajchta osiadłego wśród Rusinów nazywano by Wajchtczukiem, a może w sposób łatwiejszy do wymówienia Wajszczukiem. Ale w tym przypadku to są tylko moje dywagacje."

Wyjątek z listu od p. Włodzimierza Bieguńskiego z dnia 1 grudnia 2005 r.

Pozwalam sobie przesłać takie dwie uwagi do rodowodu Wajszczuków.

1. W Polsce przedrozbiorowej parafia Trzebieszów znajdowała się w Ziemi Łukowskiej Województwa Lubelskiego, a wcześniej Sandomierskiego. To rdzenna Małopolska. Tam zawsze mieszkała ludność etnicznie polska i katolicka obrządku łacińskiego. Województwo Podlaskie objęło Ziemię Łukowską dopiero w 1815 r. w tzw. Królestwie Kongresowym. Skoro tam znajdują się metryki Wajszczuków to musieli być rzymskimi katolikami. Były dwie bulle papieskie które zabraniały unitom przechodzenia na obrządek łaciński. Może to sugerować iż "ci" Wajszczukowie byli zawsze Polakami-katolikami.

2. Okolice Zamościa to w dawnej Polsce powiat krasnostawski Województwa Bełzkiego - ziemie ruskie. Ludność autochtoniczna rusińska, początkowo prawosławna, od Unii Brzeskiej unicka. Na terenach na wschód od Wisły Kodeks Napoleona i akta stanu Cywilnego wprowadzono dopiero w połowie 1810 r. Wcześniej prowadzono kościelne księgi metrykalne. Księgi kościołów rzymskokatolickich pozostały w archiwach parafialnych. Stare księgi metrykalne tj. prowadzone przed 1810 r. trafiły do archiwów państwowych ze zlikwidowanych parafii prawosławnych, które Moskale utworzyli siłą z parafii unickich. Występowanie nazwiska "Wajszczuk" w tych księgach nasuwa przypuszczenie iż "tamci" Wajszczukowie mają korzenie rusińskie."

Waldemar Wajszczuk - komentarz do powyższych uwag - 2 grudnia 2005 r.

Nadal nie mamy żadnych konkretnych informacji, co do początków i pochodzenia naszego nazwiska rodowego - Wajszczuk.

1. Wajszczukowie pochodzący z Trzebieszowa (Podlasie) byli niewątpliwie etnicznie pochodzenia polskiego i należeli (i należą) do parafii katolickich obrządku łacińskiego.

2. Wydaje się, że Wajszczukowie pochodzący z Wysokiego i Sitanca (Zamojszczyzna) również są etnicznie pochodzenia polskiego. Niedawno zakończony przegląd ksiąg metrykalnych w Archiwum Państwowym w Lublinie (http://www.wajszczuk.v.pl/polski/ksiegi_metrykalne_parafie.htm) potwierdził ich przynaleznosc do parafii rzymskokatolickich (ustalona na podstawie najstarszych zachowanych ksiąg metrykalnych sięgających wstecz do początku XVII w. - niektóre z tych parafii są bardzo stare, erygowane w XIV i XV w.). Nadawano im typowo polskie imiona. W niektórych okolicach okresowo istniały równolegle parafie unickie. Badania w kilku z tych parafii (http://www.wajszczuk.v.pl/polski/parafie_zamojskie.htm) nie wykazały śladów zamieszkania, czy stałej przynależności do nich Wajszczuków. Znaleziono wiele nazwisk "podobnych", również często występowały imiona typowo rusińskie. (http://www.wajszczuk.v.pl/polski/sprawozdanie01.htm i następne)

Wyjątek z listu od p. Włodzimierza Bieguńskiego z dnia 19 grudnia 2005 r.

"Wszedłem na str: http://wajszczuk.v.pl/polski/drzewo/tekst/parafia_zbuczyn.htm i chcę się na bieżąco podzielić swoimi uwagami.
Pierwszy reprodukowany akt ur. to raczej 1919 a nie 1913, bo w 1913 byłby spisany po rosyjsku (pisała to ta sama ręka co i następny z 1927 r).
Okniny to wieś szlachecka, obecnie chyba parafia Radomyśl. W Okninach byłem kilka razy u swego kolegi klasowego ze szkoły średniej. Lipiński i Przegaliński to nazwiska rodzin szlacheckich występujące w "okolicach" Siedlec.
W dwudziestoleciu międzywojennym "zawód rolnik" mówił jedynie o faktycznie wykonywanym zawodzie a nie pochodzeniu społecznym. Ordynat Zamoyski też miał wpisany w dowodzie osobistym zawód - rolnik.
Jeszcze na początku XX wieku do rzadkości należał wspólny udział osób pochodzenia szlacheckiego, nawet bardzo drobnej szlachty zaściankowej czy zagrodowej, w czynnościach urzędowych z nieszlachtą, a małżeństwa były niezwykle wyjątkowe - tu przyszło mi do głowy pytanie: "Czy Wajszczuk to nie był pierwotnie przydomek jednej z gałęzi rodu Piotrowskich? Później z nieznanych powodów przydomek wziął górę na nazwiskiem i zastąpił je?"
Czy w metrykach przed nazwiskiem były przymiotniki pozwalające ustalić status społeczny, np.: pracowity, sławetny itp.? Może tą drogą uda się coś więcej ustalić odnośnie początków rodu. Legenda rodzinna nie wzięła się z niczego. Opowieści rodzinne bywają przekręcone, ubarwione ale gdzieś mają swój prawdziwy początek."

Dane dotyczące nazwiska Wajszczuk i nazwisk podobnych
(http://www.wajszczuk.v.pl/polski/slownik.htm)